Op 3 juli 2020 publiceerde het WODC een geactualiseerde National Risk Assessment (NRA) witwassen. De EU anti-witwasrichtlijn verplicht tot het opstellen van een NRA en tot het tweejaarlijks actualiseren daarvan. Deze verplichtingen zijn voor Nederland vastgelegd in de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft).

Uitvoering van het onderzoek

Het WODC heeft de NRA opgesteld aan de hand van eigen analyses, enquêtes, expert-meetings, verdiepende en validerende interviews en een kwantitatieve data-analyse. Ten opzichte van de eerste NRA uit 2017 heeft het WODC de kwantitatieve onderzoeksresultaten een grotere rol gegeven, zodat minder afhankelijkheid bestaat van de mogelijk (deels) subjectieve expert-inschattingen. Ook is er meer aandacht voor onderbouwing en verdieping van de door experts geïdentificeerde witwasdreigingen met de grootste potentiële impact.

Het onderzoek verwijst naar een ander onderzoek voor de schatting van de omvang van witwassen in Nederland; deze omvang wordt geschat op € 16 miljard. Hier zouden verdiensten uit drugs en fraude voor 90% deel van uitmaken, waarbij de omvang van de criminele inkomsten uit fraude op drie maal de omvang van de inkomsten uit drugs wordt geschat.

Nederland interessant als witwasland

Enkele factoren die Nederland interessant maken om hun crimineel verdiende geld wit te wassen zijn volgens het onderzoek:

  • Nederland is een open, op handel gerichte (diensten)economie met een grote en internationaal georiënteerde financiële sector en een fiscale aantrekkelijkheid voor grote buitenlandse ondernemingen;
  • Nederland heeft één van de grootste luchthavens en havens ter wereld en is één van de grootste exporteurs ter wereld;
  • Nederland kenmerkt zich – in vergelijking met andere Europese landen – door relatief weinig contante betalingen en een hoge mate van digitalisering, wat van invloed is op de witwasmethoden die criminelen inzetten;
  • Een voor Nederland kenmerkende sociaal-culturele factor is de cultuur van tolerantie, waarbij vooral de tolerantie ten opzichte van (soft)drugs kan bijdragen aan het optreden van drugscriminaliteit en het witwassen van de opbrengsten daarvan.

Witwasdreigingen in Nederland

Vervolgens identificeert het onderzoek vijftien witwasdreigingen met de grootste financiële impact. Deze worden vaak al voorkomen en bestreden met wetgeving en andere maatregelen, zoals vergunningenstelsels, transactie-monitoring en meldplichten. Het onderzoek schat het effect in van die wetgeving en maatregelen, waarna het berekent wat de ‘Resterende Potentiële Impact’ (RPI) is van de vijftien grootste witwasrisico’s. De vijftien witwasrisico’s met de hoogte RPI zijn:

Casusbeschrijvingen

In hoofdstuk 4 van het onderzoeksrapport staan casusbeschrijvingen. Deze variëren van handel in dure horloges, het drijven van een taxi-onderneming met gefingeerde omzet, het vervoeren van contant geld verstopt in kiprollades, het gebruik maken van ‘loan-back’ constructies voor de aankoop van vastgoed, tot handelsconstructies met goederen waarbij aardappelen en uien vanuit Nederland naar West-Afrika werden vervoerd en aldaar contant werden verkocht. De voorbeelden laten een divers beeld zien van concrete witwas-activiteiten.

Van één van de geïdentificeerde vijftien grootste witwasbedreigingen bevat het rapport geen voorbeeld, omdat hier nauwelijks kennis en informatie over bestaat. Dit betreft het witwassen via beleggingsinstellingen. Experts zeggen dat deze witwasmethode zich nu al voordoet maar dat ze hier nog weinig over weten. De verwachting is dat het grootste risico bij onvergunde of buitenlandse beleggingsinstellingen ligt.

https://www.wodc.nl/wodc-nieuws-2020/grootste-witwasrisicos-in-nederland-in-kaart-gebracht.aspx