Het WODC heeft onderzoek gedaan naar de opbrengsten en risico’s van zelfonderzoek en zelfmelden bij fraude en corruptie. Het WODC concludeert dat bedrijven, opsporingsdiensten en het Openbaar Ministerie zelfonderzoek en zelfmelding zien als waardevolle vormen van informatievoorziening, die fraude en corruptie kunnen voorkomen. Ook draagt dit volgens hen bij aan het zelfreinigende vermogen en de maatschappelijke verantwoordelijkheid van bedrijven en het capaciteitstekort bij opsporing en vervolging. Op die manier kunnen bedrijven verantwoordelijkheid nemen (of verantwoording afleggen) en biedt het de kans op strafvermindering.
Zelfmelden en zelfonderzoek brengt echter ook risico’s met zich. Voor bedrijven zijn dit bijvoorbeeld de kosten, de beperkte onderzoeksmogelijkheden (ten opzichte van opsporingsonderzoek), mogelijke zelfbeschuldiging, de onzekerheid over de vervolgstappen na een zelfmelding en reputatieschade. De betrouwbaarheid van de informatie is voor opsporingsinstanties een risico. Ook een negatieve publieke opinie over zelfonderzoek en zelfmelden zien de deskundigen als mogelijk risico.
Volgens de deskundigen is nadere regulering wenselijk. Er zou meer duidelijkheid moeten komen over (i) het bereik en het gebruik van het verschoningsrecht door de advocaat-onderzoeker, (ii) het moment waarop een zelfmelding dient plaats te vinden, (iii) de gevolgen van zelfmelding (inclusief de te verwachten strafkorting) en (iv) over de vraag of het erkennen van schuld een voorwaarde moet zijn voor het gebruik van een zelfonderzoek door het Openbaar Ministerie.
WODC 21 februari 2023, Zelfonderzoek en zelfmelden van fraude en corruptie door bedrijven
